Μεταξύ 24 και 26 Ιουνίου 2022, μετά από δύο χρόνια αναβολών εξαιτίας του COVID, πολλές συλλογικότητες, πρωτοβουλίες και άτομα από το αναρχικό και αντιεξουσιαστικό κίνημα συγκεντρώθηκαμε ξανά, στο Cluj/Kolozsvár, για το 14ο Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου. Ήρθαμε από διαφορετικούς γωνιές των Βαλκανίων και πέρα από αυτά: από τις λεγόμενες βουλγαρία, σλοβενία, ρουμανία, ελλάδα, τουρκία, κροατία, ουγγαρία, σερβία και επίσης από τις λεγόμενες λιθουανία, αυστρία, γερμανία, ελβετία, γαλλία και βραζιλία. Μαζευτήκαμε για να ανταλλάξουμε ιδέες και ενημερώσεις σχετικά με τους πρόσφατους και τους συνεχιζόμενους αγώνες και για να ενισχύσουμε τις συντροφικές μας σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης.
Συζητήσαμε πολλά θέματα, βγάλαμε κάποια συμπεράσματα, αλλά αφήσαμε και πολλά ζητήματα ανοιχτά.
Ξεκινήσαμε τις συζητήσεις μας με αναστοχασμό για τον διεθνισμό και την αλληλοβοήθεια. Υπενθυμίσαμε ότι το Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου είναι βασισμένο στην παράδοση της διεθνούς οργάνωσης πέρα από τα σύνορα η οποία αποτελούσε χαρακτηριστικό γνώρισμα του αναρχικού κνήματος από τη γέννησή του. Έγιναν επίσης παραλληλισμοί μεταξύ συστημάτων καταπίεσης στη Λατινική Αμερική και στα Βαλκάνια, καθώς και οι δύο γεωγραφίες βρίσκονται στην περιφέρεια του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος και έχουν υποστεί τις συνέπειες της ιστορίας της εκμετάλλευσης. Επιβεβαιώσαμε για μία ακόμη φορά ότι η κοινή ανάλυση και δράση είναι πρακτικά αδύνατο να επιτευχθούν χωρίς να έχουν τις ρίζες τους σε άμεσες προσωπικές σχέσεις, για τις οποίους είναι πολύτιμες οι συναντήσεις σε φυσικούς χώρους — και ένα τέτοιο πλαίσιο είναι και το ίδιο το Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου. Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι για να επιτύχουμε την εμπλοκή μας σε ουσιαστική διεθνή αλληλεγγύη πρέπει να αμφισβητούμε και να διαταράσσουμε τα κέντρα των καπιταλιστικών και κρατικών εξουσιών στις συγκεκριμένες γεωγραφίες όπου δρούμε και να μην επικεντρώνουμε μόνο στις λίγες παγκόσμιες υπερδυνάμεις.
Η σκιά του πολέμου πλανάται βαριά πάνω από την ήπειρο. Τα Βαλκάνια είναι ακόμη βαθιά σημαδεμένα από την εμπειρία των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Αντλώντας διδάγματα από αυτό το οδυνηρό ιστορικό βίωμα τονίζουμε ότι η πρόσφατη κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία καταδεικνύει για άλλη μια φορά την προθυμία των παγκόσμιων κρατικών και καπιταλιστικών εξουσιών να εμπλακούν σε οργανωμένη και τεχνολογικά εξελιγμένη βία, μαζικές δολοφονίες και συστηματική καταστροφή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι μοναδικό φαινόμενο, μάλλον είναι απλά ο πιο πρόσφατος σε μια σειρά πολέμων που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τον ανταγωνισμό για την παγκόσμια κυριαρχία. Όλα αυτά είναι τα εργαλεία με τα οποία διατηρείται και διευρύνεται η καπιταλιστική κυριαρχία πάνω σε ανθρώπους, πόρους και εδάφη. Ως αναρχικοί/ές και αντιεξουσιαστές/-τριες είμαστε αντίθετες/οι όλους τους πολέμους και τα μιλιταριστικά σχέδια. Επιδιώκουμε ενεργό αντίσταση στον πόλεμο και σε όλα όσα τον τροφοδοτούν — τον εθνικισμό, τον θρησκευτικό εξτρεμισμό, την πατριαρχία και την ιδέα ότι η οικονομική ανάπτυξη δίχως τέλος είναι ο κεντρικός σκοπός της κοινωνικής οργάνωσης.
Εκφράζουμε την απόλυτη αλληλεγγύη μας σε όλες όσες και όσοι πλήττονται από τις καταστροφικές δυνάμεις του πολέμου. Αναγνωρίζουμε την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση των συντρόφων/ισσών μας στην Ουκρανία, που παλεύουν για τους επιβίωσή τους, αλλά και εκείνων στη Ρωσία και τη Λευκορωσία που αντιμετωπίζουν ακραίες καταστάσεις καταστολής λόγω της αντίθεσής τους στον πόλεμο. Στις συζητήσεις μας επανερχόταν συνεχώς ένα σύνολο ερωτήσεων για τις οποίες πιστεύουμε πως πρέπει να βρεθούν πολλές διαφορετικές πρακτικές απαντήσεις: Πώς να αντισταθούμε στον πόλεμο και τη στρατιωτικοποίηση στα δικά μας πλαίσια; Πώς να οργανώσουμε την αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη σε όσες/ους πλήττονται; Πώς θα αποφύγουμε οι προσπάθειές μας να χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν την αναπαραγωγή του πολέμου και την εξυπηρέτηση καπιταλιστικών συμφερόντων; Πάνω από όλα, πρέπει να αντισταθούμε στο θέαμα του πολέμου που απλοποιεί τα πάντα προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωσή μας με τις αποφάσεις των ελίτ που ελέγχουν τα κράτη, τη στρατιωτική βιομηχανία και τους στρατούς. Αντίθετα, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τον ρόλο του πολέμου στα καπιταλιστικά συστήματα γενικά καθώς και τα αίτια της κάθε συγκεκριμένης σύρραξης, για να μπορέσουμε να αντισταθούμε και να μην γίνουμε τμήμα των πολεμικών μηχανών. Στο πλαίσιο αυτό η οικοδόμηση κοινωνικών κινημάτων από τα κάτω είναι απαραίτητη.
Μια άλλη σειρά συζητήσεων ήταν αφιερωμένη στην πολιτική queerness ως αντικανονιστική και αντιεξουσιαστική πρακτική. Τονίσαμε τη σημασία της συνεχούς ανάπτυξης των αναρχοφεμινιστικών και queer πρακτικών στα Βαλκάνια και εντόπισαμε ορισμένα συγκεκριμένα πεδία για μελλοντική δράση:
1. Είναι απαραίτητο στην πολιτική μας οργάνωση να προχωρήσουμε πέρα από τις καταπιεστικές δομές και να αφοσιωθούμε συνειδητά στην αντιμετώπιση της πατριαρχίας και όταν τη συναντάμε στο αναρχικό και αντιεξουσιαστικό κίνημα. Για αυτό πρέπει να συνεργαστούμε ειλικρινά μεταξύ μας, δίνοντας προσοχή στην έμφυλη καταπίεση που παραμένει μια διαρκής πτυχή της ζωής μας, ενώ προσπαθούμε να οικοδομήσουμε την ενότητα και τον σεβασμό πέρα από κοινωνικά επιβαλλόμενες ή αυτοεπιβαλλόμενες κατηγοριοποιήσεις. Τονίστηκε ότι οι πρακτικές φροντίδας είναι βασικές για την επίτευξη αυτών των στόχων. Είμαστε χαρούμενοι/ες που το BAB αποτελεί ένα θετικό παράδειγμα μιας τέτοιας προσέγγισης.
2. Αναγνωρίσαμε το έλλειμμα της queer αναρχοφεμινιστικής γραμματείας στα Βαλκάνια ως ζήτημα που απαιτεί άμεση αντμετώπιση.
3. Επισημάναμε ότι σε πολλές γεωγραφίες η κρίση COVID-19, ο νέος πόλεμος και η άνοδος των νεοφασιστικών δυνάμεων συμπίπτουν με την εισαγωγή καταπιεστικών νομοθεσιών που επηρεάζουν ιδιαίτερα τις γυναίκες και τα queer άτομα. Όλα δείχνουν ότι θα ενταθεί η ευρεία επίθεση στην αυτονομία των γυναικών και στον έλεγχό τους στα σώματά τους.
Βλέπουμε επίσης πώς ολοένα και περισσότερο αυταρχικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις επανεφευρίσκουν συνεχώς την αρρενωπότητα με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πολεμικής μηχανής. Επομένως, ο αγώνας κατά της πατριαρχίας είναι ταυτόχρονα αγώνας ενάντια στον πόλεμο και τη στρατιωτικοποίηση. Όμως ο νέος πόλεμος δεν είναι η μόνη πρόσφατη κρίση που βαθαίνει την πατριαρχία στις κοινωνίες μας. Επομένως ο αγώνας ενάντια σε κάθε επιθέση στις ικανότητές μας για αναπαραγωγή πρέπει να βρίσκεται στον πυρήνα των οργανωτικών μας προσπαθειών. Πιστεύουμε ότι τα εργαλεία και οι προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν από τις αναρχοφεμινίστριες συντρόφισσες μπορούν να φανούν χρήσιμες σε όλα τα αναρχικά και αντιεξουσιαστικά ρεύματα. Δεν πρέπει να παραληφθούν η ανάγκη εύρεσης πόρων για την ενίσχυση της queer αναρχοφεμινιστικής προοπτικής στα Βαλκάνια και η συνέχιση του αναστοχασμού για το τι σημαίνει η δημιουργία ασφαλέστερων χώρων για όλες/ους.
Η πανδημία του COVID-19 αποκάλυψε και βάθυνε τις υπάρχουσες ταξικές διαιρέσεις. Αποτέλεσε επίσης μια μεγάλη πρόκληση για το κίνημά μας. Ήταν απαραίτητο να εφεύρουμε νέους τρόπους αντίστασης, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι αυτό δεν συνέβη πάντοτε. Η εμπειρία της αδυναμίας αντίδρασης, όπως και οι εσωτερικές συγκρούσεις και η σύγχυση ήταν κοινά βιώματα, αλλά υπήρξαν και πολλές θετικές απαντήσεις, οι οποίες μπορούν να χρησιμεύσουν ως έμπνευση για το μέλλον. Καθώς η κατάσταση έκτακτης ανάγκης κανονικοποιήθηκε, είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε ενάντια σε ό,τι αυτό συνεπάγεται: μονοπώλιο του κράτους επί του δημόσιου λόγου και της πολιτικής οργάνωσης, καθώς και ακραίος ατομικισμός. Αυτή η κατάσταση μας θύμισε ότι δεν πρέπει να αφήνουμε τις ερμηνείες αποκλειστικά στα χέρια των ειδικών. Αντίθετα, πρέπει να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τις δικές μας αποφάσεις ακόμα και υπό απρόβλεπτες καταστάσεις και να εστιάζουμε στην ανάπτυξη της γνώσης με συλλογικό και πολιτικά δεσμευμένο τρόπο και σε πραγματικό χρόνο.
Μια άλλη σειρά συζητήσεων επικεντρώθηκε στη συνεχιζόμενη εκτόπιση πληθυσμών από περιοχές που λεηλατούνται από την Ευρώπη-φρούριο. Θέλουμε να διευρύνουμε το δίκτυά μας αλληλεγγύης και υποστήριξης όσων αναζητούν καταφύγιο και να αντιταχθούμε στις ρατσιστικές, αποικιοκρατικές συμπεριφορές και πρακτικές που κυριαρχούν σε όλες τις περιοχές μας. Γνωρίζουμε ότι οι πρόσφυγες και οι προσφύγισσες, υπό τον διαρκώς αυξανόμενο έλεγχο και επιτήρηση των συνόρων, υφίστανται βίαιες επαναπροωθήσεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια και θάνατο. Ταυτόχρονα, ποινικοποιείται η αλληλεγγύη. Είμαστε αντίθετες/οι σε όλα τα σύνορα και επιθυμούμε έναν κόσμο ελεύθερης κυκλοφορίας για όλους τους ανθρώπους. Οι διπλωματικές επιπλήξεις και ντιρεκτίβες όπως οι Συμφωνίες του Δουβλίνου δημιουργούν ένα προπέτασμα καπνού, που παρέχει μια αίσθηση στην ευρύτερη κοινωνία ότι κάτι γίνεται. Στην πραγματικότητα, συνεχίζουν να δικαιολογούν τις απάνθρωπες πρακτικές των κρατών που αρνούνται στις προσφύγισσες και στους πρόσφυγες την επιλογή να αποφασίσουν μόνες/οι τους πού θα αναζητήσουν καταφύγιο. Καταδικάζουμε επίσης όλες τις προτάσεις για την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου για δημιουργία φτηνού εργατικού δυναμικού για την καπιταλιστική μηχανή, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος το βάναυσο και ρατσιστικό συνοριακό καθεστώς.
Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν επίσης στις διαδικασίες του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού της υπαίθρου μέσω ιδιωτικοποιήσεων, εξευγενισμού (gentrification) και τουριστικοποίησης. Αναγνωρίζουμε αυτές τις διαδικασίες ως μέρος της καπιταλιστικής επέκτασης στις αγροτικές περιοχές, ως έναν ακόμη τρόπο απόσπασης κέρδους με την εκμετάλλευση ζών ανθρώπινων και μη, καθώς και του περιβάλλοντος. Απορρίπτοντας τον ρομαντικό λόγο των φαντασιώσεων απόδρασης των αστικών μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων, επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε τρόπους οργάνωσης και ενασχόλησης με τους αγώνες στην ύπαιθρο. Αυτό θα άνοιγε νέες δυνατότητες εξοικείωσης με πρακτικά μέσα καλλιέργειας τροφής, αντίστασης στην αποξένωση που επικρατεί στην καπιταλιστική κοινωνία και φροντίδας για ένα κίνημα που ξεπερνά τον αστικό χώρο. Αυτό υπονοεί ένα αίτημα ανάκτησης της γης όχι με σκοπό νέων περιφράξεων για την άντληση κέρδους, αλλά για να διεκδικήσουμε ξανά τα κοινά, για να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για βιώσιμα κινήματα που αγκαλιάζουν πλήρως μια σχέση σεβασμού προς περιβάλλον και τα μη ανθρώπινα όντα. Συγχρόνως, αναγνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο αποτελεί αναπαραγωγική εργασία, και πρέπει να αντανακλά τους αγώνες μας ενάντια στην πατριαρχία, τη φυλετική αδικία και άλλα πρακτικές αποκλεισμού. Καθώς η κλιματική αλλαγή οξύνει τα προβλήματα στις συνθήκες επιβίωσης, γνωρίζουμε ότι στο σημερινό καπιταλιστικό σύστημα το κύριο βάρος και οι χειρότερες επιπτώσεις θα βιωθούν και πάλι από όσες/ους έχουν ήδη υποστεί πολλαπλούς τρόπους εκμετάλλευσης.
Τέλος, αποφασίσαμε ότι το επόμενο Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου θα γίνει στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας στα τέλη Ιουνίου του 2023.
Μέσα σε αυτές τις τρεις μέρες καταστήσαμε το Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου έναν χώρο ακρόασης, σεβασμού και αλληλοβοήθειας. Αυτό κατέστη δυνατό μόνο χάρη στις τεράστιες προσπάθειες που έγιναν τον τελευταίο χρόνο από τις συντρόφισσες και τους συντρόφους της τοπικής οργανωτικής ομάδας, για τις οποίες τους/τις ευχαριστούμε από καρδίας. Πιστεύουμε ότι απέναντι σε διαρκώς καινούργιες καπιταλιστικες κρίσεις, οι σχέσεις εμπιστοσύνης στο εσωτερικό όλου του εύρους του αναρχικού και αντιεξουσιαστικούς κινήματος πρέπει να παραμείνουν στο πυρήνα του πολιτικού μας έργου. Στις σκληρές μάχες που έρχονται, αυτά που μας ενώνουν είναι πολύ πιο σημαντικά από όσα μας χωρίζουν.
Κανένα έθνος δεν μας ενώνει, κανένας πόλεμος δεν θα μας χωρίσει!
Ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις και τα κράτη!
Ο αγώνας ενάντια στην πατριαρχία είναι αγώνας ενάντια στον πόλεμο και τον μιλιταρισμό!
Ας μετατρέψουμε την καπιταλιστική κρίση σε κρίση εξουσίας!
Μας εξοργίζουν οι δολοφονίες άλλων 27 ανθρώπων από τους μπάτσους στη Μελίγια!
Συμμετέχουσες και συμμετέχοντες στο 14ο Βαλκανικό Αναρχικό Φεστιβάλ Βιβλίου, Cluj/Kolozsvár, 26 Ιουνίου 2022